Arazi Bölünüşü: Göller yöresinin merkezi konumundaki Isparta ili, 893.307 ha. yüzölçüme sahiptir. Bu alanın, 353.959 ha.’ı ormanlar, 251.282 ha.’ı tarım arazisi, 81.719 ha.’ı da çayır-mera alanları ile % 77’si tarımsal açıdan kullanılan alanlardan oluşurken, 70.156 ha.’ı su yüzeyleri, 136.191 ha.’ı da diğer tarım dışı alanlardan oluşmaktadır. Isparta ilinin arazi yapısı, oldukça dağlık ve engebeli olmasına karşılık önemli tatlı su kaynaklarının ve küçüklü büyüklü bir çok verimli ovanın bir araya toplandığı bir özelliğe sahiptir.



Bitkisel Üretim: Isparta ilinin toplam tarım arazisi 251.282 hektardır. Tarım alanlarının % 64’ü kuru, % 36’sı ise sulu tarım arazilerinden oluşmaktadır. 89.601 ha. olan toplam sulu tarım arazisinin, 22.838 ha.’ı Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü, 66.763 ha.’ı ise Devlet Su İşleri tarafından sulamaya açılmıştır. Eğirdir Gölü gibi önemli bir tatlı su kaynağının Isparta ili sınırları içinde bulunması, 1969 yılında Boğazova Sulamasının işletmeye açılmasıyla başlayan sulama işlerinin yaygınlaşmasında büyük bir faktördür. 1967 yılında sadece 23.675 ha. olan sulu tarım arazisi miktarı, gerçekleştirilmiş çeşitli sulama projelerinin işletmeye açılması ile günümüzde 89.601 ha. alanın sulanması sağlanmıştır. Gerek DSİ ve gerekse Köy Hizmetleri tarafından halen inşası devam eden projelerin tamamlanmasıyla sulu tarım arazisi miktarı daha da artırılacaktır. Başta Isparta Ovası olmak üzere Senirkent, Gelendost, Atabey, Gönen, Kumdanlı, Boğazova, Yılanlı, Ş.Karaağaç ve Y.Bademli ovalarında sulama imkanlarının genişlemesi ile daha önce ticari değer taşımayan bir çok ürün günümüzde önemli derecede gelir kaynağı haline gelmiştir.

Isparta ilinin yerüstü su potansiyeli 1775 hm3/yıl, yeraltı su potansiyeli de 91 hm3/yıl olarak hesaplanmıştır. Bunun yararlanabilir kısmı ise; yerüstü suyu olarak 426 hm3/yıl, yeraltı suyu olarak 91 hm3/yıl olmak üzere toplam 517 hm3/yıl dır. DSİ 18. Bölge Müdürlüğü’nce önceki yıllarda tamamlanarak hizmete açılmış başlıca sulama projeleri şunlardır: Eğirdir Gölü’nden; Atabey projesi (14.795 ha.), Boğazova projesi (2.500 ha.), Hoyran projesi (3.269 ha.), Senirkent projesi (9.946 ha.), Gelendost projesi (4.966 ha.), Barla projesi (367 ha.), Pupa Çayı’ndan; Uluborlu projesi (1.882 ha.), Aksu Çayı’ndan; Aksu-Yılanlı projesi (3.207 ha.), Sücüllü deresinden; Yalvaç projesi (2.062 ha.) ve Beyşehir Gölü’nden Ş.Karaağaç (13.873 ha.) ve Y.Bademli projeleri (2.851 ha.).



Isparta ilini karakterize eden zirai faaliyetler içinde meyvecilik başta gelmektedir. Elma, kiraz, kayısı, vişne ve üzüm yetiştiriciliği meyve ürünleri içinde önemli yere sahiptir. Ülkemizde çok büyük bir oranla başı çeken gül üreticiliği yanında hububat, baklagiller ve endüstri bitkileri de Isparta tarımında önemli bir yer teşkil eder.







Isparta ilinde, 2000 yılında ekilen 136.568 ha. tarla alanından 631.671 ton, 2001 yılında ise 139.749 ha. tarla alanından 618.656 ton ürün elde edilmiştir. 2001 yılında ekilen tarla alanı 136.749 ha., sebze alanı 5.706 ha. ve toplam meyve alanı ise 29.467 ha.dır. Tarla alanlarının büyük bir kısmı buğday, arpa ve nohut alanlarından oluşmuştur. Bu üç ürünün 2001 yılı ekim alanları toplamı 114.675 ha. ve bu ürünlerden elde edilen üretim ise 241.756 tondur.

Isparta ilinde en fazla ekimi yapılan ürünler, tahıl ürünlerinden buğday ve arpa ile baklagillerden nohuttur. 2002 yılında 53.598 ha. alana buğday ekilmiş, 132.328 ton buğday; 35.295 ha. alana arpa ekilmiş 99.185 ton arpa ve 28.208 ha. alana nohut ekilmiş 24.473 ton nohut elde edilmiştir.





a) Elma ve Kiraz Yetiştiriciliği: Ülkemizdeki elma ve kiraz üretiminin önemli bir kısmı ilden karşılanmaktadır. 1999 yılında Eğirdir-Gelendost-Atabey-Senirkent İlçeleri başta olmak üzere ildeki 160.310 da. alanda 2.584.172 adet elma ağacından 514.480 ton, 2000 yılında 161.210 da. alanda 2.624.830 adet elma ağacından 490.616 ton ve 2001 yılında 162.570 da. alanda 2.673.810 adet elma ağacından 520.305 ton ürün elde edilmiştir. Isparta ili, elma üretiminde Türkiye elma üretiminin 1/5’ini sağlamaktadır. 2002 yılında ise 162.570 da. alanda 2.617.130 adet ağaçtan 492.016 ton elma ürünü alınmıştır.

1999 yılında Uluborlu-Senirkent-Atabey-Merkez ve Gelendost İlçeleri başta olmak üzere ilimizden 20.700 da. alanda 323.096 adet kiraz ağacından 15.231 ton, 2000 yılında 20.520 da. alanda 342.600 adet kiraz ağacından 9.334 ton ve 2001 yılında 23.130 da. alanda 360.850 adet kiraz ağacından 15.430 ton ürün elde edilmiştir. 2002 yılında 20.785 dekar alanda 298.050 adet kiraz ağacından 10.785 ton ürün alınmıştır.

Isparta, ülkemizin meyve yetiştiriciliği yönünden özellikle elmada birinci, kiraz yetiştiriciliği yönünden ikinci sırada yer almaktadır. 2002 yılı verilerine göre 16.257 ha. alanda 492.016 ton elma, 2.078 ha. alanda 10.785 ton kiraz, 909 ha. alanda ise 13.825 ton kayısı üretimi olmuştur.



İlin meyveciliğini yönlendirmek üzere 12.07.2001 tarihinde Meyvecilik Tavsiye ve Danışma Kurulu faaliyetlerine başlamıştır. Yapılan çalışmalar sonunda bodur meyveciliğin ilde yaygınlaştırılması amacıyla 9 ilçede toplam 78 dekar örnek bodur meyve bahçesi tesis edilmiştir. Yörede meyveciliğin gelişmesi için Tarım İl Müdürlüğü tarafından yoğun bir şekilde yeni çeşit meyvelerin tanıtımı yapılmaktadır.

b) Gül Yetiştiriciliği: Yağ gülü (rose damascena) Anadolu’ya 1870’li yılların başında Bulgaristan’dan gelen göçmenler tarafından getirilmiştir. Isparta’da ise yağ gülü üretimi 1888 yılında, gülyağı üretimi de 1892 yılında “Müftüzade İsmail Efendi” isimli şahıs tarafından gerçekleştirilmiştir. Müftüzade İsmail Efendi tarafından imbik adı verilen basit ve ilkel kazanlarda üretilmeye başlanan gülyağı uzun yıllar yaygınlaşarak, bu metotla üretilmeye devam edilmiştir. Köy tipi gülyağı üretimi; Atatürk’ün Isparta’ya gelişinde verdiği talimat uyarınca, “İktisat Vekaleti” tarafından modern gülyağı fabrikasının 1935 yılında kurulması sonucu yerini büyük ölçüde sanayi tipi gülyağı üretimine bırakmaya başlamıştır.

Gülbirlik’in 1958 yılında kurduğu İslamköy Gülyağı Fabrikası, 1976 yılında kurduğu diğer gülyağı tesisleri ile Türk gülcülüğü ve gülyağı üretimi şekil değiştirmiştir. Günümüzde köy tipi gülyağı üretimi, yerini tamamen sanayi tipi gülyağı üretimine bırakmıştır. Isparta ili, Türkiye’de özellikle gül yağı ve gül ürünleri üzerine önemli bir merkez haline gelmiştir. Yörede bir çok yerli ve yabancı gül işleme fabrikaları bulunmaktadır. İlde Gülbirlik’e ve özel kuruluşlara ait, 5 adedi büyük olmak üzere toplam 15 adet gül yağı fabrikası bulunmaktadır.

Gülbirlik: Yağ gülü (Rose Damescana) ve gülyağı üretimi 100 yılı aşkın bir süredir Isparta yöresinde gerçekleştirilmektedir. Bu özelliğiyle de Isparta’ya “Güller Diyarı” denilmektedir. Isparta’nın gül ürününü devletin destek ve yardımlarıyla en iyi biçimde değerlendiren Gülbirlik, 1954 yılında 9 kurucu birim kooperatifinin oluşturduğu Kooperatifler Birliği olarak kurulmuştur. Gülbirlik’in halen 6 birim kooperatifi, 8000 üretici ortağı, 5 ayrı yerde kurulu 7 ünite gülyağı tesisi ile 1 ünite gül konkreti tesisi mevcuttur. Gülbirlik mevcut tesislerinde günlük 360 ton gül çiçeği işleyerek, Türk ve Dünya standartlarına uygun gülyağı ve gül konkreti üretimini gerçekleştiren, Türkiye’nin ve dünyanın bu alanda en büyük üretici ve ihracatçı kuruluşudur. Gülbirlik, 45 yılı aşkın bir süredir istikrarlı bir biçimde sağladığı döviz girdisi ile ülkemize, üreticinin ürününü değerlendirmesi ile de yöre halkına ekonomik ve sosyal refah getirmektedir. Halen dünya parfüm ve kozmetik sanayiinin önde gelen kuruluşlarının gülyağı ve gül konkreti ihtiyaçlarını karşılayan Gülbirlik, bu alanda konumunu muhafaza etmekte ve geliştirmektedir. Ayrıca Gülbirlik, 1998 yılı başında kozmetik üretimine de başlamıştır.

Gülyağı: Parfüm ve kozmetik sanayiinin en önemli ve pahalı hammaddelerinden olan gülyağı pembe yağ güllerinin buharlı distilasyon yöntemiyle kaynatılmasıyla üretilir. Dünya standartlarına uygun kalitede gülyağı, deniz seviyesinden 1050 m ve daha fazla yükseklikte yer alan, Isparta ve yöresinde yetiştirilen güllerden elde edilir. Her yıl Mayıs ve Haziran aylarında toplanan güller, hava şartlarının da katkısı sonucu üstün kalitede gülyağı üretiminin gerçekleştirilmesini sağlar.

Gül Konkreti: Fermantasyona uğramamış, rengini ve kendine has yapısını bozmamış son derece taze pembe güllerin extraction metodu ile işlenmesinden elde edilen krem kıvamında, koyu vişne çürüğü rengi görünümünde katı gülyağıdır. Parfüm ve kozmetik sanayiinin hammaddelerinden biri olan absolüt üretiminde kullanılır.



Gülsuyu: Gülyağı üretimi esnasında elde edilen yağlı suyun (mayanın) bire bir oranında damıtılmış, saf temiz ve sıcak su ile karıştırılması sonucunda elde edilen gül kokulu naturel sudur. Naturel olarak üretilen gülsuları defalarca filtreden geçirilerek, şişelere dolumu yapılır ve ambalajlanıp satışa sunulmaktadır. Gülsularının naturel olması, zararlı madde içermemesi nedeniyle bazı yiyecek maddeleri ve tatlılarda aroma olarak, cildi besleyici ve dokuları gerginleştirici özelliği nedeniyle vücut ve makyaj temizliğinde kullanılmaktadır.

Kozmetikler: Ülkedeki en iyi kaliteli ürünlere eş değer formülasyonlarla el ve cilt kremi, el ve vücut losyonu, değişik saç tiplerine yönelik şampuanlar üretilmektedir. Ürünler modern kalite kontrol laboratuarlarında kalite ve sağlık kontrollerinden geçirildikten sonra piyasaya sunulmaktadır. Fabrikalarda üretilen ürün yelpazesi yakın bir gelecekte daha da genişletilmesi amaçlanmaktadır.

Dış Satım: Özellikle Gülbirlik tarafından Fransa, ABD, Japonya, Almanya, İsviçre, Belçika, İngiltere ve Suudi Arabistan olmak üzere, bu ülkelerde bulunan parfüm ve kozmetik sanayiinin önde gelen büyük kuruluş ve müşterilerinin gülyağı ve gül konkreti taleplerini düzenli ve istikrarlı olarak karşılanmaktadır. Gülyağları 1/2 kg, 1 kg, 2 kg, 2/5 kg.lık içi dışı kalaylı bakır kaplar (kumkumalar) içerisinde, gül konkretleri de 5 kg.lık paslanmaz tenekelere konularak, ağızları lehimli biçimde ve orijinal tahta sandıklarda güvenli olarak ihraç edilmektedir.

Isparta, yağ gülü üretimi ve birim miktar gül çiçeğinden elde edilen gülyağı ve konkreti bakımından dünyada ilk sıralarda yer almaktadır.

1999 yılında Merkez-Keçiborlu ve Atabey İlçeleri başta olmak üzere ildeki 18.310 da. alandan 6.204 ton, 2000 yılında 15.870 da. alandan 5.530 ton ve 2001 yılında 19.060 da. alandan 5.811 ton gül çiçeği elde edilmiştir.

1999 yılında üretilen 6.204 ton gül çiçeğinden 1.465 kg gülyağı, 2000 yılında 5.530 ton gül çiçeğinden 1.300 kg gül yağı, 2.250 kg gül konkreti, 2001 yılında 5.811 ton gül çiçeğinden 1.180 kg gül yağı ve 3.383 kg gül konkreti elde edilmiştir. 2002 yılında ise 1.563 ha. alanda 5.827 ton gül çiçeği üretimi gerçekleşmiştir. Gül üretimi 1.185 kg, gül kongrefi üretimi 3.183 kg, gülyağı ihracatı ise 1.151 kg olmuştur.



c) Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği: Türkiye dünyada kekik ihraç eden en önemli ülkelerden birisidir. Dünya kekik ticaretinin % 50’si Türkiye’nin elindedir. Bu ihracatın önemli bir kısmı (%15-20) Isparta yöresinden ve özellikle Sütçüler civarından toplanan kekiklerden karşılanmakta ve önemli kekik türleri bu havzada yer almaktadır.

İlin florasında yoğun olarak bulunan tıbbi ve aromatik bitkiler kontrolsüz ve şiddetli sökümler nedeniyle gün geçtikçe azalmaktadır. Bu nedenle doğadan toplanan türlerin korunması ve kültüre alınması gerektiğinden Tarım İl Müdürlüğü, kekik üretim alanlarının artırılması için 4 yıldan beri yoğun çalışmalar başlatmıştır. Tarım İl Müdürlüğü, tarla şartlarında kekik üretim alanlarının artırılması amacıyla 1998 yılında Demonstratif amaçlı başlayan kekik üretimine 1999 yılından itibaren Tıbbi ve Itri Bitkiler Üretimini Geliştirme Projesiyle hız vermiştir.

Kekik üretimini artırmak amacıyla 2000 yılında İl Özel İdaresince 5 kg İzmir kekiği (Origanum Oniten ) tohumu alınmıştır. Tohumlar Tarım Müdürlüklerinin seralarında üretilerek, Sütçüler, Aksu, Keçiborlu, Merkez Senirkent, Gelendost, Ş.Karaağaç, Atabey ve Y.Bademli İlçelerinde 220 da. alanda kekik tesis edilmeye devam edilmiş ve 2001 yılında 226 da. daha ilave edilerek, ildeki toplam kekik tesis edilen saha 446 dekara yükseltilmiştir.

Tarım İl Müdürlüğü tarafından 2002 yılında üretilen kekik fideleri Sütçüler (Kesme, Kasımlar, Beydilli, Çobanisa, Yukarı ve Aşağıyaylabel) ve Yalvaç (Yarıkkaya, Sağır) köylerinde diktirilerek kekik alanı yaklaşık olarak 1000 dekara çıkarılmıştır.

2001 yılında başta Kıbrıs olmak üzere Mersin, Antalya, Konya ve Burdur İl Tarım Müdürlüklerine talepleri doğrultusunda Tarım İl Müdürlüğü seraları ile Sütçüler ve Aksu İlçelerindeki anlaşmalı çiftçi seralarında üretilen 5.299.500 adet kekik fidesi gönderilmiştir.

Tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde önemli bir yeri bulunan lavanta doğal florada yabani olarak bulunmakla birlikte, Keçiborlu İlçesinde toplam 350 dekar alanda üretim yapılmaktadır.

d) Kesme Çiçekçilik: Ülkemizde kesme çiçek üretiminin neredeyse tamamını gerçekleştiren Antalya İlinde, yaz sezonundaki iklim koşulları nedeniyle çiçek üretimi yapılamamaktadır. Bu nedenle Antalya’daki kesme çiçek üretimi yazın 4-5 ay kesintiye uğramakta, yurt dışı alıcılar bu dönemde başka pazarlara yönelmektedir. Antalya ilindeki bu üretim boşluğunu doldurmak ve çiçek ihracatını 12 aya çıkarmak için Tarım İl Müdürlüğünce yapılan çalışmalar neticesinde; 18 Aralık 1997 tarihinde “Isparta’da Kesme Çiçekçilik ve Seracılık” konulu bir panel düzenlenmiştir. Bu panel Isparta ilinin Antalya’ya yakın oluşu, ilde hava limanının bulunması, çiftçilerin ve kamu oyunun büyük ilgisi nedeni ile, ilin kesme çiçek üretiminin merkezi olabileceği, ancak örtü altında ve örtüsüz şartlarda denenmesi gerektiği sonucunu doğurmuştur. 1998 yılı içerisinde 3 dekarlık alanda deneme amaçlı üretim yapılmış olup, üretilen karanfillerin bir kısmı 5 parti halinde İngiltere ye ihraç edilmiştir.

1999 yılında Spring Field ve Flash Tarım Firması Tarım İl Müdürlüğü iş birliği ile 22 dekar alanda karanfil üretimi yapılmıştır. Üretimin kalite, boy ve renk bazında çok başarılı olması nedeni ile 2000 yılında Antalya Tarım A.Ş. firması, ilin Deregümü köyünde 50 dekarlık alanda çiçek üretimine başlamış, Sprey ve Standart karanfilin yanında, Gysophıla, Solidago ve Aster üretimi de yapılarak yurt dışına ihraç edilmiştir. 300.000 dolar yatırım yapan firma 2001 yılında üretim alanını 30 dekar, 2002 yılında ise üretim alanını 30 dekar daha genişleterek net kapalı alanı 82 dekara çıkarmıştır.

Tarım İl Müdürlüğünün destekleriyle 2002 yılında Çelik Tarım Ltd. Şti. tarafından Yakaören-Deregümü sınırları içerisinde 22 dekarlık net kapalı alanda yatırım yaparak, Isparta’dan ilk defa karanfil ihracatı gerçekleşmiştir. Bu sektörde yaklaşık 250 işçinin çalışması sağlanmıştır.





İldeki kesme çiçekçiliği geliştirmek amacıyla 2003 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığının destekleriyle Organize Çiçekçilik Sanayi Bölgesi kurulması çalışmalarına devam edilmektedir.

e) Örtü Altı Sebzeciliği: İlde örtü altı sebze yetiştiriciliği çalışmalarına 1998 yılında başlanılmıştır. Aynı yıl içerisinde imalat işçiliği Tarım İl Müdürlüğü tarafından karşılanarak, döner sermaye imkanları ile 10 ilçede 15.072 m2 alana 97 adet sera tesis edilmiştir. Çiftçilerin birim alandan daha kaliteli ürün ve daha fazla gelir elde etmelerini temin amacıyla hibrit tohum ve fide dağıtılmaktadır. Sera üreticilerini bilgilendirmek amacı ile her yıl muhtelif eğitim toplantıları düzenlenmekte, bu toplantılarda ekim-dikim, toprak hazırlığı, üretim tekniği ile ilgili yeni bilgiler aktarılmaktadır.

İlin iklim açısından geçiş bölgesinde yer alması nedeniyle seraların ısıtılması kış aylarında ekonomik olmamaktadır. Bu nedenle seracılık faaliyetleri erken ilkbahar ve geç sonbahar zaman dilimini kapsayacak şekilde planlanmaktadır. Seracılar çiftçi mektupları ve Tarım İl Müdürlüğünün çıkardığı tarım gazetesi vasıtası ile devamlı bilgilendirilmektedirler.

2002 yılı itibariyle ildeki sera varlığı tablodan da görüleceği üzere 413 adede, kapladığı alan ise 117.268 m2’ye ulaşmıştır.

f) Isparta İlinde Uygulanan Bitkisel Üretim Amaçlı Projeler

Yem Bitkisi Yetiştiriciliği Faaliyetleri: İlde hayvancılığın gelişmesi için 1999 yılından 2002 yılına kadar Yem Bitkileri Yetiştiriciliği Projesi kapsamında önemli çalışmalar yapılmıştır.

Muhtelif Teşvik Primi Uygulamaları: 10 Mayıs 2000 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile yürürlüğe giren hayvan varlığının desteklenmesi hakkındaki faaliyetler kapsamında;

2000 yılında Yem Bitkileri Desteklemesi Projesi çerçevesinde 39 proje hazırlanmış ve bu projeler sonucunda üreticilere toplam 13.961.000.000 TL destek sağlanmıştır. 2002 yılı içerisinde ise 3332 baş hayvana sun’i tohumlama yapılarak, 13 milyar 836 milyon TL teşvik primi ödenmiştir. 2002 yılında 4 baş saf ırk sertifikalı ve damızlık belgeli gebe düve satın alan çiftçilere 1.050.000.000 TL teşvik primi ödenmiştir.

Ayrıca, 2000 yılında sığır besiciliği konularında uygulanan desteklemeler kapsamında 872 çiftçiye 7.925 baş besi hayvanı için 164.047.000.000 TL, 2001 yılında 495 çiftçiye 7.440 baş besi hayvanı için 148.800.000.000 TL prim ödemesi yapılmıştır.

2001 yılında toplam Yem Bitkileri Destekleme Projesinden 240 proje hazırlanmış ve sonucunda 55.268.000.000 TL prim ödenmiş, tatbik edilen 4055 suni tohumlama için hayvanlarına suni tohumlama yaptıran üreticilere 13.316.000.000 TL ödeme yapılmıştır. Ayrıca damızlık belgeli süt sığırcılığı yetiştiriciliği için 11 adet projeye ve 40 gebe düveye 17.272.000.000 TL prim ödemesi yapılmıştır.

Süt hayvancılığının yurt genelinde geliştirilmesine yönelik olarak uygulanan Süt Teşvik primleri nedeniyle 2000 yılında satın alınan 5.886.357 lt. süt için toplam 29.431.000.000 TL, 2001 yılında ise satın alınan 7.896.380 lt. süt için toplam 47.378.000.000 TL destekleme primi ödenmiştir. 2002 yılında soy kütüğüne kayıtlı işletmelerin süt üretimine 20.000 TL/lt diğer normal işletmelerin süt üretimine 10.000 TL/lt pirim ödemesi yapılmıştır.

Zirai Mücadele ve Veteriner ilaçlarına ait uygulanan destekleme primleri çerçevesinde üreticilerin satın aldığı ilaçlara destekleme yapılmıştır. 1999 yılında 10.780.000.000 TL, 2000 yılında 15.819.000.000 TL ve 2001 yılında 19.649.000.000 TL destekleme primi uygulanmıştır. 2001 yılı sonu itibariyle desteklemeler kaldırılmıştır.

Gübre Destekleme çalışmaları çerçevesinde 1999 yılında kullanılan 30314 ton gübreye 577.270.000.000 TL, 2000 yılında 27.696 ton gübreye 541.506.000.000 TL ve 2001 yılında 21103 ton gübreye 376.044.000.000 TL destekleme primi verilmiştir. 2001 yılı sonu itibariyle bu desteklemeler kaldırılmıştır.

Silaj Üretim Faaliyetleri: Ülkemiz hayvancılığının gelişmesinde girdinin önemi büyüktür. Silaj hem ucuz hem de kaliteli bir girdi olması nedeniyle hayvan yetiştiriciliğinde çok büyük önem arz etmektedir. İl Özel İdaresi imkanları ile 1999 yılında 2 adet dörtlü silaj mısırı ekim mibzeri, 4 adet mısır silaj makinası, 2000 yılında 5 adet mısır slaj makinesi ve 4 adet balya makinesi satın alınmış olup, 1999 yılında 3.155 ton, 2000 yılında 7.041 ton, 2001 yılında 3.019 ton ve 2002 yılında da 3.500 ton slaj üretimi yapılmıştır.

Erken Uyarı Sistemi Faaliyetleri: İlde toplam 2.500.000 adet elma ağacından 1.715.000 adedine uyarı ve gözetim hizmeti götürülmüştür. Yerel imkanlarla temin edilen 15 adet bilgisayarlı elektronik erken uyarı cihazları elmacılığın yoğun olduğu 15 yere kurularak, gözetim istasyonları oluşturulmuştur. Bu noktalardaki erken uyarı cihazları ile elde edilen bilgiler sayesinde uyarı ve gözetim hizmetleri yürütülmektedir. Netice itibariyle elmada iç kurdu ve kara lekeye karşı sistemli mücadele içerisine girilerek, bir taraftan daha az masrafla mücadele hizmeti sağlanmış, diğer taraftan çevre kirliliğinin önüne kısmen geçilmiş olunmaktadır.

Çiftçi Kayıt Sistemi Faaliyetleri: Doğrudan Gelir Desteği uygulamasından yararlanmak üzere 2001 yılında İl’e bağlı 224 yerleşim biriminden toplam 34.020 çiftçi başvuru yapmıştır. 824.302.729 dekar tarım alanı için 8.243.027.290.000 TL DGD ödemesi yapılmıştır. 2002 yılında il genelinde 30.950 çiftçi ailesine 1.012.351 dekar arazi için 13.666.742.860.000 TL doğrudan gelir desteği ödenmiştir.

Bitkisel Üretimi Geliştirme Projesi: Bitkisel Üretimi Geliştirme Projesi 3 adet alt projeyi kapsamakta olup, dönem sonu itibariyle 950 dekar hububat ekilişi, 200 dekar tıbbi bitkiler tesisi, 750 dekar sahaya meyvelik tesisi yapılmıştır. Projenin fiziki gerçekleşmesi %100 olmuştur.

Nadas Alanlarının Daraltılması Projesi: Bu proje kapsamında yıl içerisinde yapılan çalışmalar sonucu 13 ilçede 9.251 çiftçi ailesinde 290.200 dekar nohut ekilişi gerçekleştirilerek, sahaların hasat işlemleri tamamlanmış ve 40.700 ton ürün elde edilmiştir. Projenin fiziki gerçekleşmesi % 97’dir.

Çayır Mera Yem Bitkileri ve Hayvancılığı Geliştirme Projesi: Proje kapsamında yonca, korunga, Macar fiğ otları ile slajlık mısır üretimini geliştirmek amacıyla 7 adet alt proje oluşturulmuş, gerekli tohumlar üreticilere dağıtılmış ve çayır mera ıslahına yönelik olarak 525 dekar alanda ıslah çalışmaları yapılmıştır. 965 dekar alanda yonca, 1.730 dekar alanda korunga, 2.710 dekar alanda Macar fiğ ve 1.545 dekar alanda silajlık mısır ekilişi yapılmıştır. Silaj yapımını artırmak amacıyla yapılan çalışmalar çerçevesinde 3.019 ton silaj yapımı gerçekleşmiştir. Projenin gerçekleşmesi %100 olmuştur.

Doğu Anadolu Su Havzası Rehabilitasyon Projesi: Bu proje İlde 1999 yılında, Sütçüler ve Yalvaç İlçelerinin bazı yerlerindeki üreticilerin gelir düzeylerinin yükseltilmesi amaçlanarak uygulanmaya başlanmıştır. Bu iki ilçede suni gübre etki demonstrasyonu konusunda 10 dekar alanda, agronomik paket uygulaması çerçevesinde 10 dekar alanda, yemeklik baklagil demonstrasyonu konusunda 10 dekar alanda, yemlik baklagil demonstrasyonu konusunda 10 dekar alanda ve çok yıllık yem bitkisi demonstrasyonu konusunda 70 dekar alanda çalışmalar yapılmıştır. Kuruda kekik ve arı otu üretimini artırmak maksadı ile 70 dekar alanda üretim yapılmıştır. Proje sahasında 120 baş ineğin suni tohumlaması gerçekleştirilmiştir. Projenin gerçekleşmesi % 70 olmuştur.

Bitki Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele Projesi : Bitki Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele Projesi kapsamında özellikle elma iç kurdu ve kara leke mücadelesinde kullanılmak üzere, ilde 15 adet istasyonda elektronik erken uyarı cihazı çalışmaktadır. 1.715.000 adet elma ağaçta tahmin, uyarı ve entegre mücadelesi, 500.000 adet ağaçta karaleke mücadelesi ve elma iç kurdu mücadelesi, 50.000 adet şeftalide yaprak kıvırcıklığı mücadelesi, 200.000 adet ağaçta kiraz sineği mücadelesi, 2.330.000 adet meyve ağacında yaprak biti mücadelesi, 2.300.000 adet meyve ağacı akarı (kırmızı örümcek) mücadelesi, 15.000 dekar bağda bağ küllemesi mücadelesi, 900 dekar bağda tahmin ve uyarı sistemi entegre mücadelesi, 6.000 dekar kabakgillerde külleme mücadelesi, 50 dekar (sera) alanda domates mildiyösü, 2.500 dekar (tarla) alanda domates mildiyösü mücadelesi, 2.450 dekar alanda patates böceği mücadelesi, 1.250 m2 alanda sebze fidesi kök çürüklü mücadelesi, 16.000 dekar sebze ve bostanda yaprak biti mücadelesi, 10.000 dekar sebze ve bostanda kırmızı örümcek, 120.000 dekar alanda tarla fareleri mücadelesi, 350.000 dekar hububatta geniş yapraklı yabancı ot mücadelesi, 14 ton hububatta fumigasyon, 250 ton baklagilde fumigasyon, 13 köyde süne zararlılarına karşı sürvey çalışmaları, 6.400 ton buğdayda sürme hastalığı mücadelesi, 1.770 ton ekin kambur böceği (Zabrus) mücadelesi, 13.000 dekar alanda ekin güvesi mücadelesi, 54.900 dekar nohutta yeşil kurt mücadelesi, 11.000 dekar alanda küllerde pas ve yaprak biti mücadelesi ve 4.000 dekar yağ güllerinde koşnil mücadelesi çalışmaları tamamlanmıştır. Projenin gerçekleşmesi % 100 olmuştur.

Kooperatif Sürvey Projesi : Bu proje kapsamında 10 yerleşim biriminde 500 kişiye genel kooperatifçilik eğitimi verilmiştir. Projenin gerçekleşmesi % 95 olmuştur.

Ekolojik Tarımın Yaygınlaştırılması Projesi: Bu proje ile ilin Eğirdir ilçesi Tepeli, Kırıntı, Y.Gökdere ve Balkırı köylerinde ekolojik tarımın anlam ve önemi ile genel ilkeleri konusunda 133 çiftçiye bilgiler verilmiştir. Keçiborlu ilçesinde 4 ayrı çeşit kullanılarak 40.000 adet çilek fidesi geçmiş dönemde 8 dekar sahaya dikilmiş ve ilk ürünlerini (hiçbir ilaç ve gübre kullanılmadan) Mayıs ayında vermiştir. Projenin gerçekleşmesi % 85 olmuştur.

g) Tarımsal Kooperatifler: İlde toplam 130 adet tarımsal amaçlı kooperatif bulunmaktadır. Bunlardan 60 adedi tarımsal kalkınma, 62 adedi sulama, 8 adedi de su ürünleri kooperatifleri olarak faaliyet göstermektedirler. Bunlardan tarımsal kalkınma kooperatifleri kendi aralarında anlaşarak, Isparta Bölgesi Tarım Kooperatifleri Birliği adı altında bir birlik oluşturmuşlardır.

h) Soğuk Hava Depoları: İlin Merkez ve 9 ilçesinde en fazla Eğirdir de olmak üzere toplam 69 adet soğuk hava deposu mevcuttur. Bu işletmelerin toplam kapasitesi 232.265 tondur.

ı) Tarım Ürünleri İhracat Faaliyetleri : İlde 1999 yılında 980.788 kg kuru, 6.174.643 kg yaş olmak üzere toplam 7.155.431 kg tarım ürünü, 2000 yılında 603.541 kg kuru, 2.935.330 kg yaş olmak üzere toplam 3.538.871 kg tarım ürünü ve 2001 yılında 931.547 kg kuru, 6.363.059 kg yaş olmak üzere toplam 7.294.606 kg tarım ürünü, 2002 yılında ise 539.262 kg kuru, 2.585.438 kg yaş tarım ürünü (kiraz, elma, döküntü pamuk, kurutulmuş patlıcan) başta Almanya, Hollanda, İngiltere, İtalya, Mısır ve K.K.T.C. ile Türk Cumhuriyetlerine ihraç edilmiştir.

İlde yeni sektör olarak gelişen karanfil üretiminden 2002 yılında 305.800 adet sprey ve standart karanfil İngiltere, Hollanda, Bulgaristan ülkelerine ihraç edilmiştir. Yıl sonuna kadar yaklaşık 8 milyon dal karanfil üretimi beklenmektedir.

j) Isparta Tarımının Türkiye Tarımındaki Yeri: İlin tarımında ağırlıklı bir yeri olan hububat, şeker pancarı, gül ve meyve tarımının ülke genelinde de ekiliş ve üretim verileri açısından ağırlıklı bir yeri bulunmaktadır.